بررسی خدمت اکوسیستم تولید آب با استفاده از نرم‌افزار InVEST (مطالعه موردی: حوزه آبخیز دلیچای)

Authors

Abstract:

سابقه و هدف: مزایای متعددی که انسان‌ها از اکوسیستم‌ها بدست می‌آورند را خدمات اکوسیستم می‌نامند. این خدمات دارای طیف گسترده‌ای هستند و یکی از باارزش‌ترین آن‌ها خدمات تولید آب است. تولید آب به معنای مجموع میانگین بلند مدت جریان سالانه رودخانه‌ها و تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی بوسیله بارش می‌باشد. با توجه به بهره‌برداری‌های مختلف از اراضی و تفاوت در میزان تولید آب در هر یک از این کاربری‌ها برآورد و پیش بینی تولید آب هر یک از این اراضی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. لذا هدف از این مطالعه بررسی و نقشه‌سازی میزان تولید آب در کاربری‌های مختلف اراضی از جمله مرتع، کشاورزی، مناطق مسکونی، زمین بایر و ذخیره‌گاه ارس است تا بتوان بوسیله آن تصمیمات مدیریتی مناسب‌تر در راستای توان منطقه اتخاذ کرد و توان هر کاربری اراضی در میزان تولید آب را مشخص کرد. مواد و روش‌ها: این تحقیق در حوزه آبخیز دلیچای که از زیرحوزه‌های شمالی حوزه آبخیز حبله‌رود واقع در استان تهران است، انجام شد. تولید رواناب در این مدل بر پایه منحنی بادیکو محاسبه گردید که در واقع میزان رواناب هر پیکسل را از بارش منهای بخشی از آب که تبخیر و تعرق می شود، مشخص می‌کند. داده‌های مورد نیاز این مدل شامل نقشه‌های مرز حوزه، بارش، تبخیر و تعرق پتانسیل، عمق خاک، آب قابل دسترس گیاه و کاربری‌های اراضی و پوشش گیاهی و همچنین یک جدول خصوصیات بیوفیزیکی می‌باشد که در نرم‌افزار InVEST 3.3.2 وارد شده و بوسیله آن به مدل‌ و نقشه‌سازی میزان تولید آب پرداخته شد. یافته‌ها: پس از وارد کردن داده‌های مورد نیاز مدل و همچنین مقایسه نتایج اولیه بدست آمده با داده‌های واقعی در خروجی حوزه، اقدام به کالیبراسیون مدل توسط پارامتر هیدروژئولوژیکی Z گردید و در نهایت نتایج نهایی پس از کالیبراسیون بدست آمد. طبق نتایج میزان تولید رواناب در کل حوزه آبخیز دلیچای به طور سالانه حدود 42 میلیون متر مکعب است. نتایج مربوط به کاربری‌های مختلف نشان دهنده این است که بیشترین میزان تولید رواناب در کاربری‌ها با مقدار 992/2923 متر مکعب در هکتار مربوط به زمین‌های بایر بوده و پس از آن کاربری مناطق مسکونی و مرتع با مقدار 408/2370 و 36/1263 متر مکعب در هکتار بترتیب بیشترین مقدار را داشتند. همچنین کمترین میزان تولید رواناب مربوط به ذخیره‌گاه ارس با مقدار 04/459 متر مکعب در هکتار بوده است. نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که مدل InVEST با وجود اینکه از اطلاعات نسبتا کم و قابل دسترسی استفاده می‌کند، کارایی بالایی دارد و به‌وسیله آن می‌توان خدمات اکوسیستم را نقشه سازی کرد و در تصمیمات مدیریتی از آن استفاده کرد. عوامل فیزیوگرافی و اقلیمی تاثیر فراوانی بر میزان تولید رواناب در سطح حوزه آبخیز دارند که می‌توان از بین این عوامل ارتفاع و بارش را تاثیر‌گذارترین آن‌ها نامید. البته نبابد از تاثیر نوع پوشش گیاهی و میزان آن نیز بر تولید رواناب چشم پوشی کرد. لذا با توجه به اهمیت فراهم‌سازی آب و مشکلات موجود در تامین آب برای مردم ساکن در منطقه با استفاده از این مدل یا سایر مدل‌ها می‌توان برآورد نسبی از میزان رواناب جاری شده و نقش پوشش گیاهی در کاهش آن داشت.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

الویت‌بندی گزینه‌های مدیریت بیولوژیک حوزه آبخیز با استفاده از تکنیک تصمیم‌گیری چند معیاره (مطالعه موردی: حوزه آبخیز دلیچای)

Recently, catchments were considered as planning and management units for sustainable development in many issues. Catchment sources management is considered as a new principle for development planning and management of water and soil resources emphasizing on socio-economic characteristics of the region to sustainable livelihoods and without vulnerability of plant and the residents of an area. T...

full text

تخمین آبنمود سیلاب حوزه آبخیز با استفاده از مدل HEC-HMS و سامانه اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز ایدنک)

  Among the variety of method s used for estimating runoff in the watershed, the SCS method has universal applicability, so the main aim of this study is the calibration of SCS method and the creation of flood hydrograph. The HEC-HMS hydrologic (rainfall-runoff) model has been used for Idanak watershed flood estimation. Using the residual sum of squared minimization function”, calibration proce...

full text

بررسی امکان مدلسازی بار معلق رودخانه با استفاده از منطق فازی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز زنجانرود)

یکی از مهم‌ترین مسائل در طراحی سازه‌های آبی، بررسی کیفیت آب، تعیین تاثیر مدیریت حوزه آبخیز وحفاظت زیستگاه ماهیان و تعیین میزان و حجم رسوبات معلق رودخانه‌ها است. برای برآورد بار معلق رودخانه‌ها، به طور معمول از دو روش تجربی و هیدرولوژیکی بهره‌گیری می‌شود؛ اما به دلیل بیشماری و ضرورت اصلاح روش‌های تجربی و نیز به علت برآورد نه چندان دقیق و نبود امکان بررسی تغییرات زمانی رسوبات حمل شده توسط جریان د...

full text

تخمین مقدار علوفه مراتع با استفاده از داده‌های ماهواره ای (مطالعه موردی حوزه آبخیز دماوند)

برآورد میزان تولید علوفه گیاهان مرتعی یکی از ابزارهای مهم مدیریت مراتع می‌باشد. در این تحقیق با بررسی عوامل محیطی موثر در میزان تولید علوفه گیاهان مرتعی و داده‌های ماهواره ای، مدل برآورد تولید علوفه برای مراتع دماوند تهیه شده است. به این منظور ازداده‌های سنجنده TM ماهواره لندست 5 برای بدست آوردن شاخص گیاهی NDVI برای محاسبه مقدار سبزینه گیاهان مرتعی منطقه استفاده شد. برای ارزیابی‌های کمی و کیفی ...

full text

بررسی امکان مدلسازی بار معلق رودخانه با استفاده از منطق فازی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز زنجانرود)

یکی از مهم ترین مسائل در طراحی سازه های آبی، بررسی کیفیت آب، تعیین تاثیر مدیریت حوزه آبخیز وحفاظت زیستگاه ماهیان و تعیین میزان و حجم رسوبات معلق رودخانه ها است. برای برآورد بار معلق رودخانه ها، به طور معمول از دو روش تجربی و هیدرولوژیکی بهره گیری می شود؛ اما به دلیل بیشماری و ضرورت اصلاح روش های تجربی و نیز به علت برآورد نه چندان دقیق و نبود امکان بررسی تغییرات زمانی رسوبات حمل شده توسط جریان د...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 25  issue 4

pages  275- 290

publication date 2018-10-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023